Polskie góry obfitują w różnorodne sakralne obiekty, pamiątki z przeszłości. Beskid Niski i Bieszczady nieodzownie kojarzą się nam z pięknymi i tajemniczymi cerkwiami, które schowane w zaułkach są prawdziwymi perełkami architektury. Równie interesujący jest Małopolski Szlak Architektury Drewnianej. Okolice Zakopanego, Nowego Targu, Łopusznej czy wielu innych podhalańskich miejscowości obfituje w dziesiątki obiektów drewnianych. Do najciekawszych należy XV – wieczny kościółek p. w. Św. Anny w Nowym Targu. Na uwagę zasługuje także malowniczo położony kościół w Chabówce z 1757 roku. Z kolei u podnóża Lubania w pięknej wsi Grywałd mieści się jeden z najcenniejszych zabytków gotyckich w Polsce – drewniany kościół p. w. Św. Marcina z oryginalnym XVI – wiecznym tryptykiem.
Podążając szlakiem sakralnych obiektów drewnianych trafiamy w okolice Śląska, na tak zwane pętle gliwickie, rybnickie, pszczyńskie i częstochowskie. Mapa Śląska gęsto usłana jest perełkami architektury w postaci licznych drewnianych kościółków, pałacyków czy też dworków. Wędrując tym szlakiem koniecznie należy udać się do Katowic, gdzie pośród leśnych alejek mieści się piękny kościółek p. w. Michała Archanioła datowany na 1510 rok. Niedaleko, w Zabrzu podziwiać można efektowny obiekt, parafię ewangelicką z 1937 roku, odbiegający nieco konwencją od tradycyjnych drewnianych kościółków. XVII – wieczny kościół w Żernicy kryje w sobie niezwykłe barokowe polichromie, a sam w sobie również jest warty obejrzenia. W bliskim sąsiedztwie Żernicy, w Smolnicy mieści się jeszcze starszy, bo datowany na ok. 1600 rok kościółek cmentarny z cennym, zabytkowym tryptykiem. Warto odwiedzić także Sieroty, Księży Las oraz dzwonnicę w Paczynie.
Przy temacie drewnianych kościółków w Polsce nie można pominąć wyjątkowej świątyni Vang w Karpaczu. Malowniczo położona perełka architektury przyciąga tłumy turystów. Bogata historia kościoła oraz fantastyczne wykonanie z wielką dbałością o szczegóły sprawia, że to jeden z najważniejszych polskich zabytków.
W końcu docieramy w Beskidy, a ściślej mówiąc w Beskid Śląski. Polskie góry nie mogą istnieć bez tego pasma, tak licznie odwiedzanego przez turystów. Pętla Beskidzka ma długość 113 km i zahacza o większość najważniejszych górskich miejscowości, takich jak Istebna, Wisła, Szczyrk., Ustroń i inne. Sporo obiektów usytuowanych jest poza granicami miast i wsi, w górach. Na trasie, obok zabytkowych drewnianych kościołów znajdują się również cenne relikty dawnej zabudowy, jak pałacyki, dworki, leśniczówki czy też niezwykle okazałe schroniska turystyczne.
Największe zagęszczenie drewnianych świątyń mamy w okolicach Istebnej. Na słynnej Andziołówce można podziwiać malowniczo położoną, z pięknymi widokami na góry, kaplicę wotywną Konarzewskich. Kaplica pochodzi z 1923 roku i mieści wartościowe XX – wieczne dzieła. W bliskim sąsiedztwie, w Istebnej Mlaskawce znajduje się inny, cenny zabytek. Jest to drewniany kościół p. w. Św. Józefa. Pierwotnie świątynia znajdowała się w Jaworzynie, gdzie została wybudowana jako wotum wdzięczności za przetrwanie wojny. Kościół pochodzi z 1948 roku. Jego skromne wnętrze kryje wartościowe tabernakulum o kształcie kapliczki. Większość wystroju pochodzi od miejscowych artystów. Całość prezentuje ducha miejscowej architektury.
W drodze z Wisły do Istebnej mijamy Przełęcz Kubalonkę, z której możemy udać się na Stecówkę. Tutaj, w niezwykle pięknych okolicznościach przyrody znajduje się maleńki drewniany kościółek p. w. Matki Boskiej Fatimskiej. Na rozległej polanie, u podnóża Baraniej Góry, pośród drzew stanowi magiczne miejsce, do którego zawsze chce się wracać. Kościółek jest przykładem ludowego budownictwa czasów współczesnych pochodzący z 1956 roku. Wnętrze zdobione jest pracami Jana Wałacha oraz Ludwika Konarzewskiego. Należy dodać, że parafia na Stecówce to jedna z najmniejszych w całej Polsce. Wracając na Kubalonkę trafiamy do kolejnego kościółka, który usytuowany jest niespełna 300 metrów od przełęczy, w lesie. Prowadzą do niego liczne schody. Ten uroczy kościółek to parafia św. Krzyża pochodzi z 1779 roku. Schowany przed światem zachęca do spędzenia długich chwil w ciszy i zadumie.
Laliki – Pochodzita to kolejny ważny punkt na szlaku architektury drewnianej. Ciekawa konstrukcja obiektu zachęca do poświęcenia mu uwagi, a wnętrze zdobili miejscowi artyści z Lalik i Koniakowa. Wśród zielonych wzgórz i pięknych lasów usytuowany jest kolejny kościółek z serii drewnianych zabytków. Jest to parafia p. w. Matki Boskiej Częstochowskiej znajdująca się w Żabnicy, przy potoku Żabniczanka. Świątynia jest doskonałym przykładem ludowego budownictwa drewnianego, posiada zrębową konstrukcję oraz dobudowaną wieżę. Kościół pochodzi z 1906 roku. We wnętrzu na uwagę zasługują ołtarz główny, stacje drogi krzyżowej oraz gotycki krucyfiks.
Drewniany kościół w Cięcinie to jeden z najstarszych tego typu w regionie. Położony jest w samym sercu Beskidy Żywieckiego, nad Sołą, na trasie Pasterskiego Szlaku Papieskiego. Jego budowa rozpoczęła się w 1542 roku, a przez kolejne wieki był rozbudowywany. Wewnątrz zachwycają piękne ołtarze kryte polichromią, a także niepowtarzalne polichromie obrazujące Biedaczynę z Asyżu. Zbaczając nieco z Beskidzkiego Szlaku docieramy do Łuszczyny, gdzie mieści się równie ciekawy drewniany kościół z początku wieku XX. Dalej, nieco na północ XVI – wieczny zabytek w postaci drewnianego kościoła p.w. Św. Andrzeja w Gilowicach. Usytuowany tuz przy drodze jest wspaniałą ozdobą wsi. Warto się zatrzymać i zwiedzić zdobione ołtarze, dwie chrzcielnice – gotycką i barokową oraz ambonę. Najcenniejsze okazują się dzwony datowane na wczesne lata XVI wieku.
W drodze do kolejnego punktu naszej wycieczki mijamy zabytkowy kościół w Łodygowicach i docieramy do Mikuszowic Krakowskich, dzielnicy Bielska Białej. Nieco schowany przed światem kościół p. w. Św. Barbary kryje w sobie wspaniałe polichromie. Pierwsze wzmianki o istnieniu w tym miejscu kościoła pochodzą z XV wieku, ale uznaje się, że dzisiejszy obiekt powstał w VII wieku. Podążając z Bielska w kierunku Szczyrku możemy delektować się cudnymi widokami na okoliczne wzgórza Beskidu Śląskiego. Zbliżamy się do Skrzycznego, najwyższego szczytu Beskidu Śląskiego. Szczyrk wita nas wspaniałą panoramą, a także zabytkowym kościółkiem pochodzącym z XVIII wieku. Parafia p. w. Św. Jakuba jest najcenniejszym zabytkiem w Szczyrku i jego okolicy. Imponujące wyposażenie zainteresuje każdego miłośnika sztuki. Uwagę zwracają barokowe ołtarze, liczne obrazy, chrzcielnica oraz kropielnica. Kościół zdobi XVII – wieczny dzwon.
Dopełnieniem szlaku drewnianych kościółków w Beskidach powinna być wizyta w dwóch ostatnich świątyniach w Wiśle i Ustroniu. Ten pierwszy to parafia p. w. Znalezienia Krzyża Świętego w Wiśle – Łabajowie. Obiekt pochodzący z 1983 roku zdobi zabytkowa wieża słupowa z 1575 roku. Zastosowano nietypowe rozwiązanie polegające na tym, że do kościoła wchodzi się od strony ołtarza. Trasę kończymy w Ustroniu, gdzie usytuowany jest XVIII – wieczny kościółek p. w. Św. Anny z XVII – i XIX – wiecznym wyposażeniem.
Wkrótce na moim blogu ukaże się maleńka galeria, w której będzie można zobaczyć wybrane kościółki, o których była mowa. Z czasem na pewno zdjęć będzie coraz więcej. Zachęcam do odwiedzania strony kłaniając się nisko miłośnikom gór i pasjonatom pięknych miejsc, których w naszym kraju nie brakuje! Zapraszam w polskie góry i odkrywania ich tajemnic. Buzia!
